TEVFİKİYE MEKTEBİ’NDE (EDREMİT ESKİ İSTİKLÂL İLKOKULU) BULUNAN MEVCUT KİTABENİN ŞİFRESİ ÇÖZÜLDÜ !
Padişah II.Abdülhamid zamanında yaptırılan ve Tevfikiye Mektebi olarak açılan, 1898’de İnas Mektebi (Kadınlar - Kızlar Okulu), 1926’da İstiklal Okulu adını alan, Edremit Kurşunlu Caddesi'ndeki tarihi binanın giriş kapısının üstünde bulunan kitabenin şifresinin çözümü için,
bu günlerde Edremit'in Şehit Kaymakamı "Köprülü Hamdi Bey’'in biyografik romanını kaleme alan değerli arkadaşım, araştırmacı - yazar Fazıl Sayın’dan, Edremitli'ler adına bir ricada bulundum.
İlçemizin önemli tarihi eserlerinden Tevfikiye Mektebi (Kurşunlu Caddesi üzerinde bulunan eski İstiklâl İlkokulu - Ticaret Lisesi - Halk Eğitim Merkezi olarak da kullanılan bina) kitabesini bizim için okuyup tahlil eden Sayın, kitabedeki şifreyi çözdü ve açıklamasını şöyle yaptı;
“Hasbî mahlâslı bir şair tarafından kaleme alınan kitabede; son dizedeki noktalı harflerin ebced karşılığı 1324’tür.
Şair, burada hünerini gösterip “Ey Hasbî! Allah'ın inayetiyle bir eklersen inci saçıcı tarihin tamam olur.” diyerek mektebin yapıldığı yıl olan olan 1325’i işaret etmiştir. Böylelikle bu kitabede şair; hem tamiyeli tarih şeklini hem de menkut (noktalı harfler) tarih şeklini birlikte kullanmıştır.
Bu hicri tarih, miladi 1909 yılına tekabül eder.” diye açıklama yaptı.
"Mydos’t İskelesi" ve "Kuşlar Köstebekler ve Tanrılar" adlı romanları ile edebiyat camiasında adından övgüyle bahsettiren yazar, yeni romanını tamamlamak üzere ilçemizde alan çalışmalarına devam ediyor.
Bölgemizdeki Milli Mücadele yıllarını ve Kuvva-i Milliye’nin yapılanmasını konu alan romanın tamamlanmasını merakla bekliyor yazarımıza başarılar diliyoruz.
Emeğinize sağlık Fazıl Sayın hocam. Edremitli'ler adına size teşekkür ediyorum...
Cumhur Dokur
23.08.2020 - EDREMİT
* * * * * * *
EDREMİT TEVFİKİYE MEKTEBİ KİTABESİNİN OSMANLICA'DAN TÜRKÇE'YE ÇEVİRİSİ :
KİTABE, SAĞDAN SOLA 3 BÖLÜM HALİNDE YAZILMIŞTIR;
1.BÖLÜM
Şâhenşeh-i Osmaniyân zıll-i zâlîl-i müsteân
Fahr-i selâtin-i cihân Sultân Hamîd kim
Asrında oldu her cihet firdevs-i ilm ü marifet
Binlerce dâr-ı terbiyet zîb-âver-i çeşm-i zamân
Dil içi çevirisi:
Kendinden yardım istenen gölge sahibinin gölgesi olan
Osmanlıların şahlar şahı Cihan Sultanlarının övüncü
Sultan Abdülhamid ki:
Zamane gözünün ziyneti olan binlerce eğitim yurdu ile
Onun devrinde her yer ilim irfan cenneti oldu.
2.BÖLÜM
Bu mekteb-i feyz-iştimâl-i pürçeşme-i feyz ü gümân
Tevfîk-i Hakk'la bî-misâl oldu rasânet-i akrân
Mehmed Alî Bey çâkeri bezl itdi sa’y ü feri
Bu mekseb-i feyz-âveri kıldı beşer-bahş-ı mekân
Dil içi çevirisi:
Bolluk ve bereket kaynaklarıyla dolu ve feyizle kaplanmış bu mektep,
Allah'ın yardımı ve dostların sağlam dayanışmasıyla benzersiz bir yer oldu.
Padişahın Mehmet Ali Bey adlı bendesi, oldukça gayret gösterip emek vererek
Bu feyizli kazanç yerini (mektebi), insan armağan eden(öğrenci yetiştiren) bir mekan yaptı.
3. BÖLÜM
Oldukça dehre dai’mâ ilm ü ma’ârif lem’a-zâ
Olsun derûnu rûşenâ feyz-i Hüdâ'dan ânbeân
Avn ile Hasbî vâhidin târîh olur gevher-feşan
Şâd oldu Tevfîkiye’den kalb-i hakâyık-perverân
Dil içi çevirisi:
Dünyayı daima ilim ve irfan aydınlattıkça;
Gönüller her dem Allah'ın feyziyle ışısın.
Ey Hasbi Allah'ın inayetiyle bir eklersen inci saçıcı tarihin tamam olur
Hakikat ehlinin gönülleri Tevfikiye mektebiyle şad oldu.
Aruz Ölçüsü:
müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün
_ _ . _ /_ _ . _ /_ _ . _ /_ _ . _ /
*Hasbî mahlaslı bir şair tarafından kaleme alınan kitabede; son dizedeki noktalı harflerin ebced karşılığı 1324’tür.
Şair burda hünerini gösterip “Ey Hasbî! Allah'ın inayetiyle bir eklersen inci saçıcı tarihin tamam olur.” diyerek mektebin yapıldığı yıl olan olan 1325’i işaret etmiştir.
Böylelikle bu kitabede şair; hem tamiyeli tarih şeklini hem de menkut(noktalı harfler) tarih şeklini birlikte kullanmıştır.
Bu hicri tarih, miladi 1909 yılına tekabül eder.
Fazıl SAYIN
Araştırmacı - Yazar
