30 Aralýk 1842 tarihinde Ýstanbul’da doðan Osman Hamdi Bey; Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi’nin (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi), Ýstanbul Arkeoloji Müzesinin kurucusu; arkeolog ve ressamdýr.
Paris’te hukuk eðitimini sürdürürken resme olan tutkusu sebebiyle Paris Güzel Sanatlar Okulu’na (Ecole des Beaux Arts) devam etmiþtir. Osman Hamdi Bey’in hocalarý zamanýn ünlü ressamlarý olan Gerome (18824-1904) ve Boulanger (1824-1888) olmuþtur.
1869 tarihinde Ýstanbul’a dönüþ yapan Osman Hamdi Bey, Baðdat Yabancý Ýþleri Müdürlüðüne (Vilayeti Umur-u Ecnebiye Müdürlüðü) getirilmiþtir. 1871 tarihinde yeniden Ýstanbul’a dönen Osman Hamdi Bey, sarayda yabancý elçilerin protokol iþleriyle görevlendirilmiþtir. Bu görevde gösterdiði baþarýlarýndan dolayý bizzat Sultan Abdülaziz tarafýndan, 1873 yýlýnda Viyana’da açýlan Uluslar arasý Sergiye komiser olarak atanmýþtýr. 1875’te Hariciye-i Umur Katipliði, 1876’da Matbuat-ý Ecnebiye Müdürlüðü, 1877’de Altýncý Daire-i Belediye Müdürlüðü gibi çeþitli devlet görevlerinde çalýþmýþtýr.
Osman Hamdi Bey; Nemrut Daðý Tümülüs’ünde, Lagina’da bulunan Hekate Tapýnaðý’nda kazýlar yapmýþtýr. En önemli arkeolojik kazýsý Sayda (Sidon-Lübnan) kazýsýnda kral mezarlýðý kazýlarýdýr. Bu lahitlerin arasýnda Ýstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen dünyaca ünlü Ýskender Lahti’nin bulunmasý Osman Hamdi Bey’e de uluslararasý bir ün kazandýrmýþtýr. Arkeoloji alanýnda yaptýðý çalýþmalar ile yurtdýþýnda tanýnmaya baþlayan Osman Hamdi Bey; Fransýz, Alman, Yunan, Ýspanyol çevrelerince madalya ve niþanlarla ödüllendirilmiþtir.
Osman Hamdi Bey’in 1881 yýlýnda Müze-i Hümayun’a müdür tayin edilmesiyle Türk müzeciliðinde yeni ve verimli bir devre açýlmýþtýr. Müzeciliðimizi ilk kez modern anlamda ele almaya baþlayan Osman Hamdi Bey’in Müze-i Hümayun’da gerçekleþtirdiði ilk iþlerden birisi, yabancýlarýn yaptýðý kazýlarda ortaya çýkan eserlerin yurt dýþýna götürülmesini yasaklamayý planladýðý tüzük hazýrlýðý olmuþtur.
Paris’te yarým býraktýðý Hukuk eðitiminin yararlarý burada ortaya çýkmýþtýr. Yürürlükte bulunan “1874 Asar-ý Atika Nizannamesini” 1883 yýlýnda yeni baþtan düzenleyerek eserlerin yurt dýþýna çýkmasýný yasaklayan maddeler koydurmuþtur. Böylece batý ülkelere Osmanlý topraklarýndan eser akýþý engellenmiþtir. Eserlerin kaydedilmesi, onarýlmasý, nem ve rutubetten uzak ve saðlýklý bir þekilde korunup sergilenebileceði gerçek anlamda bir imparatorluk Müze Binasý yapýlmasý için dönemin yöneticilerinden aldýðý destekle, bugün ki Ýstanbul Arkeolji Müzesinin ilk kýsmýný 1899’da, ikinci kýsmýný 1903’te ve üçüncü kýsmýný 1907’de tamamlayarak ziyarete açmýþtýr.
1 Ocak 1982’de Sultan II.Abdülhamid tarafýndan Sanayi-i Nefise Mektebinin Müdürlüðüne atanmýþtýr. Osman Hamdi Bey; Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinin temeli sayýlan “Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi”ni 1883 yýlýnda kurmuþtur. Bugün Ýstanbul Arkeoloji Müzelerinin Eski Þark Eserleri Binasý olarak hizmet veren binayý, Sanayi-i Nefise Mektebi olarak 2 Mart 1883 tarihinde öðretime açmýþtýr.
Osman Hamdi Bey, devlet iþleri ile arkeoloji ve müzecilik çalýþmalarýný sürdürürken ressamlýðýný hiç ihmal etmemiþtir. “Kaplumbaða Terbiyecisi”, “Arzuhalci”, “Kuran Okuyan Hoca”, “Silah Taciri”, “Leylak Toplayan Kýz”, “Þehzadebaþý Camisi Avlusunda Kadýnlar”, “Feraceli Kadýnlar”, “Mimozalý Kadýn”, “Ab-ý Hayat Çeþmesi”, “Mihrap” gibi tablolarý onun en ünlü yapýtlarý arasýndadýr. Resimlerinde; Türk sanatý, kültürü, mimarisi, çinili panolarý, duvarlar, halýlar, süslemeli objeler, örtüler, kandiller, rahleler, türbe mekanlarý, hat levhalarý, aile porteleri, insan figürlerini kullanmýþ, Osmanlý kadýnýnýn iç ve dýþ mekanlardaki yaþayýþýný resmetmiþ; Doðu/Batý, inanç/aþk, yaþam/ölüm gibi ikilemlerin izini sürmüþtür.
Batýlý anlayýþla figürlü resmin ilk temsilcisi; müzeci, arkeolog ve Sanayi-i Nefise Mektebi’nin kurucusu bir Osmanlý aydýný olan Osman Hamdi Bey; 20. yüzyýlýn son döneminde, sanat ve kültür alanýnda yenileþme ve batýlaþma akýmýnýn öncüsü olmuþtur. Son çaðýn en seçkin simasý ve gerçek anlamda uluslar arasý ün kazanmýþ bir sanatçýmýz olan Osman Hamdi Bey; 24 Þubat 1910 tarihinde Ýstanbul’da vefat etmiþtir. Ölümü tüm yurtta ve dünyada derin bir üzüntü ile karþýlanmýþtýr.
